Aansprakelijkheid luchtvaartmaatschappij vanwege omvallen koffie tijdens vlucht

De Oostenrijkse vliegtuigmaatschappij Niki Luftfahrt (ooit opgericht door oud formule 1 coureur Niki Lauda) is aansprakelijk voor de schade die is veroorzaakt bij een 12-jarig meisje uit Oostenrijk als gevolg van brandwonden nadat een warme kop koffie van haar vader tijdens de vlucht was omgevallen, aldus het Hof van Justitie op 19 december 2019. De luchtvaartmaatschappij had betoogd dat er geen aansprakelijkheid bestond, omdat er geen sprake was van een ongeval zoals bedoeld in het Verdrag van Montreal. Dit Verdrag regelt de aansprakelijkheid van luchtvaartmaatschappijen.

In dit Verdrag, dat is ondertekend door de Europese Gemeenschap en op 28 juni 2004 in werking is getreden in de Europese Unie, is het begrip ongeval niet gedefinieerd. De Oostenrijkse rechter had aan het Hof van Justitie gevraagd om nadere uitleg van het begrip ongeval.

Wel of geen typisch luchtvaartrisico

Waar het hier om ging was de vraag of dit begrip enkel betrekking heeft op situaties waarin zich een typisch luchtvaartrisico heeft verwezenlijkt of dat dit niet noodzakelijk is voor het aannemen van aansprakelijkheid. Bij een typisch luchtvaartrisico moet het dan -volgens de verwijzende rechter- gaan om een verwezenlijking van een risico dat voortvloeit uit de aard, toestand of de exploitatie van het luchtvaartuig. Artikel 17 van het Verdrag kent praktisch een risicoaansprakelijkheid van de luchtvaartmaatschappij in geval er sprake is van een ongeval in de zin van het Verdrag. De vervoerder is volgens artikel 17 aansprakelijk voor schade die wordt geleden in geval van dood of lichamelijk letsel van een passagier, op grond van het enkele feit dat het ongeval dat de dood of het letsel heeft veroorzaakt, plaats heeft gehad aan boord van het luchtvaartuig of tijdens enige handeling verband houdende met het aan boord gaan of het verlaten van het luchtvaartuig. Alleen indien de vervoerder bewijst dat schuld of nalatigheid van de persoon die schadevergoeding vordert of van de persoon aan wie deze zijn rechten ontleent, de schade heeft veroorzaakt of daartoe heeft bijgedragen, is de vervoerder geheel of gedeeltelijk ontheven van zijn aansprakelijkheid jegens die persoon, voor zover die schuld of nalatigheid de schade heeft veroorzaakt of daartoe heeft bijgedragen. Vandaar het belang van de luchtvaartmaatschappij om het begrip “ongeval” zo beperkt mogelijk te interpreteren.

Het Hof van Justitie overweegt dat uit de tekst van de betreffende bepaling volgt dat er slechts aansprakelijkheid bestaat “indien de gebeurtenis die de dood of het lichamelijk letsel van de passagier heeft veroorzaakt, kan worden aangemerkt als ‘ongeval’ en dit ongeval heeft plaatsgehad aan boord van het luchtvaartuig of tijdens enige handeling die verband houdt met het aan boord gaan of het verlaten van het luchtvaartuig.” (rov. 33)

Volgens het Hof van Justitie zou het te ver gaan en niet in lijn zijn met de doelstellingen van het Verdrag om slechts aansprakelijkheid aan te nemen als zich een typisch luchtvaartrisico verwezenlijkt. Bij de duiding van het begrip ‘ongeval’ dient te worden aangesloten bij de gewone betekenis, te weten een schadelijke gebeurtenis die onvoorzien en onopzettelijk is.

Hoe nu verder?

Deze uitspraak is interessant voor de praktijk, omdat deze uitleg van het begrip ‘ongeval’ door het Hof van Justitie ertoe kan leiden dat een luchtvaartmaatschappij sneller aansprakelijk is, dan wellicht eerder werd aangenomen. In december 2013 oordeelde het Hof Amsterdam dat EL Al aansprakelijk was voor schade die een passagier had geleden als gevolg van een val van een koffer uit een ‘overhead bin’. Daarbij overwoog zij dat ‘het vereiste verband tussen het incident en het luchtvervoer aanwezig’ (rov. 3.5.) was om te kunnen spreken van een ‘ongeval’ als bedoeld in het Verdrag van Montreal. Dit verband is blijkens de uitspraak van het Hof van Justitie niet noodzakelijk om aansprakelijkheid aan te nemen, waardoor sneller aansprakelijkheid had kunnen worden aangenomen.

Contact

Advies nodig over reisrecht? Neem contact op met mr. Ingeborg van Dongen via 0172-503235 of [email protected], of een van onze andere specialisten.