17 maart 2022

Didam-arrest overzichtspagina : gronduitgifte door overheidslichamen aan banden gelegd

Op 26 november 2021 heeft de Hoge Raad in het Didam-arrest een belangrijke uitspraak gedaan over de uitgifte van percelen grond door overheidslichamen. Het is een arrest met verstrekkende gevolgen; op overheidslichamen komt de (mogelijke) verplichting te rusten om ieder perceel grond aan te bieden aan alle potentiële gegadigden. De impact van deze uitspraak is groot. Wat nu precies de (on)mogelijkheden zijn voor overheidslichamen bij gronduitgifte is nog niet helemaal duidelijk. Concrete uitwerking van het Didam-arrest zal uit jurisprudentie moeten volgen. Om u toch een houvast te bieden, en op de hoogte te houden van de meest recente ontwikkelingen rondom het arrest, hebben wij deze overzichtspagina opgesteld, welke regelmatig zal worden bijgewerkt met het laatste Didam-nieuws.

De essentie van het Didam-arrest

In het Didam-arrest heeft de Hoge Raad geoordeeld dat overheidslichamen, op grond van het gelijkheidsbeginsel, mededingingsruimte moeten bieden aan potentiële gegadigden bij privaatrechtelijke transacties zoals gronduitgifte. Dit betekent dat het overheidslichaam in beginsel een selectieprocedure moet organiseren, waarin aan de hand van objectieve, toetsbare en redelijke criteria een contractspartner wordt verkozen. Hierbij dient een passende mate van openbaarheid gewaarborgd te worden door tijdig verstrekken van informatie over:

  • de beschikbare onroerende zaak,
  • de selectieprocedure,
  • het tijdsschema,
  • de toe te passen selectiecriteria.

De Hoge Raad heeft in het arrest ook een uitzondering geformuleerd op de selectieprocedure, de zogenaamde tenzij-clausule. De selectieprocedure is verplicht tenzij aan de hand van objectieve, toetsbare en redelijke criteria kan worden vastgesteld dat sprake is van slechts één gegadigde. Deze vaststelling dient tijdig gemotiveerd te worden in een openbare aankondiging.

Webinars

Gezien de vele vragen die spelen rondom het Didam-arrest, heeft La Gro Geelkerken drie webinars georganiseerd. Hierin is aandacht besteed aan verschillende kwesties die spelen rondom het arrest, zoals de mogelijke gevolgen voor overeenkomsten die strijdig zijn met het arrest en de uitzonderingen op de verplichte selectieprocedure. Tevens zijn enkele voorbeelden uit de praktijk besproken.

  1. Webinar 25 januari 2022: terugkijk link / PowerPoint presentatie.  
  2. Webinar 17 maart 2022: terugkijk link / PowerPoint presentatie.
  3. Webinar 17 mei 2022: terugkijk link / PowerPoint presentatie.
  4. Webinar 12 juli 2022: terugkijk link / PowerPoint presentatie.
  5. Webinar 20 oktober 2022: terugkijk link / PowerPoint presentatie.
  6. Webinar 6 juni 2022
  7. Webinar 2 mei 2023: terugkijk link / PowerPoint presentatie. 
  8. Webinar 9 oktober 2023: terugkijk link / PowerPoint presentatie.

Na het eerste webinar hebben wij een uitgebreide Q&A samengesteld, die treft u hier: Q&A naar aanleiding van het eerste webinar

Artikelen

Naast webinars hebben wij meerdere artikelen geschreven over het Didam-arrest:

  1. De gronduitgifte van overheidslichamen aan banden gelegd - Het Didam-arrest
  2. Gerecht in eerste aanleg van Sint Maarten geeft eerste oordeel aan de hand van Didam-arrest
  3. ‘Didam-doorbraak’: koopovereenkomst uit 2020 mag niet ten uitvoer worden gelegd wegens strijd met gelijkheidsbeginsel
  4. Didam-arrest ook van toepassing op bevoegdheden gemeenteraad in het besluitvormingsproces
  5. Staatsteun en het Didam-arrest: een ondergeschoven kindje
  6. Didam-arrest: omstandigheden van het geval zijn beslissend
  7. Zittende huurders de enige serieuze gegadigden in Didam-kwesties?
  8. Didam: (n)iets aan de hand?

Uitspraken

Het Didam-arrest:
HR 26 november 2021, ECLI:NL:HR:2021:1778 

Hieronder vindt u een overzicht van alle uitspraken die relevant zijn voor de gronduitgifte door overheidslichamen naar aanleiding van het Didam-arrest:

Informatie vanuit de overheid

 

Auteur
Mr. P.B.J. (Pieter) van den Oord

Advocaat & Partner

Specialist bekijken
Auteur
Mr. D. (Dewi) Britsemmer

Advocaat

Specialist bekijken
Auteur
Mr. H.N.T. (Niek) Hoogwout

Advocaat & Partner

Specialist bekijken
Auteur
Mr. M.C.B. (Monika) Beck

Advocaat

Specialist bekijken
Bel Pieter van den Oord

Artikelen over het Didam-arrest

12 april 2022
‘Didam-doorbraak’: koopovereenkomst uit 2020 mag niet ten uitvoer worden gelegd wegens strijd met gelijkheidsbeginsel
Sinds de Hoge Raad op 26 november 2021 het Didam-arrest heeft gewezen, bestaat veel onduidelijkheid omtrent de gevolgen van dit arrest voor de rechtspraktijk. Met name zijn veel vragen gerezen over hoe het arrest zich verhoudt in relatie tot reeds vóór het arrest gesloten overeenkomsten en bestaande rechten. Op 18 maart 2022 heeft de voorzieningenrechter van de Rechtbank Midden-Nederland een uitspraak gedaan met betrekking tot de gevolgen van het Didam-arrest voor bestaande overeenkomsten. Wat deze gevolgen precies zijn, zetten wij voor u uiteen in dit artikel.
Monika Beck
Monika Beck
Advocaat
29 december 2022
Burgerinitiatieven: een uitzondering op het Didam-arrest?
De rechtbank Zeeland-West-Brabant heeft recent geoordeeld over (mogelijk) een nieuwe invulling van de uitzondering op het Didam-arrest. De zaak betreft een kleinschalig burgerinitiatief. Aan de initiatiefnemers is een perceel verkocht met de motivering dat zij als enige serieuze gegadigde in aanmerking kwamen voor de koop van dit perceel. Hiertegen is door andere geïnteresseerde kopers een procedure gestart waarin zij de verkoop aanvochten op basis van het Didam-arrest. De voorzieningenrechter oordeelde echter dat de verkoop binnen de uitzondering van de enige serieuze gegadigde viel. Op welke (interessante) overwegingen de voorzieningenrechter dit oordeel heeft gebaseerd, leest u in dit bericht.
Monika Beck
Monika Beck
Advocaat
03 mei 2022
Didam-arrest ook van toepassing op bevoegdheden gemeenteraad in het besluitvormingsproces
De Rechtbank Gelderland heeft in een uitspraak van 15 april 2022 de gemeenteraad van de gemeente Montferland op de vingers getikt. De rechter heeft in de zaak de overwegingen uit het Didam-arrest toegepast en geoordeeld dat de gemeenteraad bij de uitoefening van haar bevoegdheden in het besluitvormingsproces ook gebonden is aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Dit heeft tot gevolg dat de gemeenteraad in deze zaak, anders dan de raad had gewenst, medewerking moet verlenen aan de levering van een bouwkavel op grond van een vóór het Didam-arrest gesloten koopovereenkomst.
Monika Beck
Monika Beck
Advocaat
31 augustus 2022
Didam-arrest: omstandigheden van het geval zijn beslissend
Onlangs zijn twee nieuwe uitspraken verschenen waarin het Didam-arrest is toegepast door lagere rechters, te weten de voorzieningenrechters van de rechtbank Oost-Brabant en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Deze uitspraken lijken er mogelijk op te wijzen dat het Didam-leerstuk wellicht minder vergaande gevolgen heeft dan door velen in eerste instantie werd verwacht. Het bepalen van de vereiste mededingingsruimte vergt een beoordeling van alle omstandigheden van het geval. Hierbij kunnen – zoals blijkt uit voornoemde uitspraken – onder andere bestaande afspraken, toezeggingen en belangen van diverse betrokkenen een rol spelen. Deze omstandigheden bieden mogelijk meer flexibiliteit en duidelijkheid bij de beoordeling van Didam-vraagstukken. Welke omstandigheden in dit kader van belang kunnen zijn, en of dit betekent dat de Didam-leer minder strikt wordt toegepast dan eerder werd gedacht, leest u in onderstaand bericht.
Monika Beck
Monika Beck
Advocaat
17 maart 2022
Gerecht in eerste aanleg van Sint Maarten geeft eerste oordeel aan de hand van Didam-arrest
Op 26 november 2021 heeft de Hoge Raad het befaamde Didam-arrest gewezen. In het arrest bevestigt de Hoge Raad dat op grond van het gelijkheidsbeginsel, overheidslichamen zijn gehouden potentiële gegadigden mededingingsruimte te bieden bij gronduitgifte in de vorm van een selectieprocedure, tenzij aan de hand van objectieve, toetsbare en redelijke criteria kan worden gemotiveerd dat sprake is van slechts één serieuze gegadigden. Het arrest heeft een enorme impact op zowel overheden als ontwikkelaars en gaat gepaard met veel onduidelijkheid omtrent de exacte gevolgen. Deze aspecten zullen in toekomstige jurisprudentie nader moeten worden uitgewerkt. Het gerecht in eerste aanleg van Sint Maarten heeft daarin een eerste stap gezet in een uitspraak van 28 januari 2022 die betrekking heeft op de vestiging van een erfpacht op schaarse domaniale gronden.
Pieter van den Oord 1
Pieter van den Oord
Advocaat
13 maart 2023
Omgaan met het Didam-arrest: een stappenplan voor overheden
We zijn ruim één jaar verder sinds het Didam-arrest door de Hoge Raad werd gewezen. Ondanks het feit dat inmiddels flink wat lagere rechtspraak over dit thema is verschenen, blijven overheden en marktpartijen worstelen met de toepassing van het Didam-arrest in de praktijk. Wel of niet publiceren, openbare selectieprocedure of de enige serieuze gegadigde, wel of geen vervaltermijn opnemen…? Het blijft aftasten. In de praktijk gaat het nog weleens mis, zo blijkt ook uit de rechtspraak. Het ontbreekt overheden en marktpartijen aan concrete en vooral praktische handvatten. Om die reden hebben wij een stappenplan opgesteld dat van pas kan komen bij de uitgifte van onroerende zaken door de overheid.
Niek Hoogwout 1
Niek Hoogwout
Advocaat