De Autoriteit Consument & Markt (hierna: ACM) heeft onlangs een definitieve leidraad gepubliceerd op basis waarvan zzp’ers in vier gevallen de mogelijkheid hebben om collectief afspraken te maken over tarieven en andere voorwaarden. Dit is een uitzondering op de regel nu prijsafspraken in beginsel op grond van de Mededingingswet verboden zijn. De cao voor architectenbureaus die onlangs algemeen verbindend is verklaard, is een voorloper daarop, want daarin is als eerste cao een zzp-minimumtarief afgesproken.
De Mededingingswet waarborgt effectieve en eerlijke concurrentie. Prijsafspraken tussen concurrenten onderling zijn in beginsel verboden. Het is van belang dat ondernemingen hun marktgedrag niet onderling afstemmen. Denk daarbij aan afspraken tussen concurrenten om een minimumtarief te hanteren of de afspraak om geen korting aan klanten te geven. De gedachte daarachter is dat concurrentie ondernemingen stimuleert om producten/diensten voor een scherpere prijs aan te bieden en/of kwalitatief betere producten/diensten te produceren of aan te bieden. Kortom, concurrentie komt de marktwerking en derhalve de consument ten goede.
Zzp'ers zijn ondernemers en daarom gelden de concurrentieregels in beginsel ook voor zzp'ers. De Leidraad tariefafspraken maakt voor zzp'ers echter vier uitzonderingen op het kartelverbod. De aanleiding voor deze uitzonderingen heeft twee hoofdredenen. Enerzijds om te voorkomen dat een bepaalde groep kwetsbare zzp’ers wordt onderbetaald. Zzp'ers hebben in tegenstelling tot werknemers namelijk ook kosten voor verzekeringen, pensioenvoorzieningen etc. Anderzijds om oneerlijke concurrentie tussen zzp'ers en werknemers te voorkomen. Werkgevers/opdrachtgevers kunnen soms in de verleiding komen om werknemers te vervangen met 'goedkopere' zzp'ers met als gevolg dat de onderhandelpositie van werknemers/vakbonden wordt uitgehold. Met deze uitzondering wordt getracht een duidelijke(re) grens te trekken tussen zzp'ers en werknemers.
Op grond van de Leidraad tariefafspraken zzp'ers mogen zzp'ers in de volgende vier situaties wél gezamenlijk afspraken maken over tarieven en andere voorwaarden, namelijk als zzp’ers:
Ten aanzien van het 'zij-aan-zij' werken geldt dat zzp'ers die feitelijk 'zij-aan-zij' werken met werknemers in loondienst voor die activiteiten niet worden aangemerkt als ondernemingen in de zin van de Mededingingswet. Het kartelverbod is in die gevallen niet van toepassing en zzp'ers mogen voor die activiteiten afspraken maken over tarieven of andere voorwaarden. Er kan ook op collectief niveau worden onderhandeld en afspraken worden gemaakt met opdrachtgevers, bijvoorbeeld in verband met een cao.
De voorwaarden waaronder deze vier uitzonderingen gelden, worden uitgebreid uitgewerkt in de 'leidraad tariefafspraken zzp'ers' van de ACM, waar ook een verkorte versie van beschikbaar is. De ACM heeft op de website tevens een beslisboom gepubliceerd aan de hand waarvan zzp’ers stapsgewijs kunnen toetsen of zij aan de voorwaarden voldoen om gezamenlijke tariefafspraken te mogen maken. Gebruik deze tools om te toetsen of u onder één van de uitzonderingen valt. Mocht u er niet uitkomen, twijfelen of vragen hebben, neem dat contact met ons op.
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met Michelle Collins of onze andere specialisten in arbeidsrecht en mededingingsrecht.
Advocaat